เกษตรตามแนว "ทฤษฎีใหม่"

"ทฤษฎีใหม่" เป็นแนวทางหรือหลักในการบริหารจัดการที่ดินและน้ำ เพื่อการเกษตรในที่ดินขนาดเล็กให้เกิดประโยชน์สูงสุด ด้วยหลักเศรษฐกิจพอเพียง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระราชดำรินี เพื่อเป็นการช่วยเหลือเกษตรกรที่ประสบความยากลำบาก ให้สามารถผ่านช่วงวิกฤต โดยเฉพาะการขาดแคลนน้ำได้โดยไม่เดือดร้อนและยากลำบากนัก

การผลิตและการใช้งานเตาเผาผลิตถ่านแบบถัง 200 ลิตรแนวตั้ง

เตาเผาผลิตถ่านแบบถัง 200 ลิตร เป็นเตาที่ถูกผลิตขึ้นจากวัสดุที่หาง่ายในท้องถิ่น (ถังน้ำมัน 200 ลิตร) โดยได้รับการพัฒนาจนมีประสิทธิภาพการเผาไหม้ และการควบคุมอากาศภายในให้ดียิ่งขึ้นทำให้ได้ถ่านที่มีคุณภาพดี ประหยัดเวลาในการเผาถ่านสร้างประกอบได้ง่าย ราคาถูก เหมาะกับครัวเรือนที่มีการใช้ถ่านเป็นพลังงานในการหุงต้มประกอบอาหารอีกทั้งยังมีผลพลอยได้ คือ น้ำส้มควันไม้ จากการเผาถ่านที่เป็นประโยชน์

กระถินเทพาไม้โตเร็วที่น่าปลูก

กระถินเทพาเป็นไม้โตเร็วที่เหมาะสำหรับนำมาทำไม้แปรรูป ทำเฟอร์นิเจอร์ ไม้โครงสร้างต่างๆ ที่ไม่ต้องรับน้ำหนักมากนัก ไม้อัด และเยื่อกระดาษ คาดว่าไม้กระถินเทพาจะเป็นไม้โตเร็วที่ขายได้ราคาดีกว่าไม้โตเร็วชนิดอื่น เนื่องจากลำต้นตรง มีส่วนของกระพี้บางแก่นแข็งและทนทาน ลักษณะเนื้อไม้แปรรูปง่าย มีความถ่วงจำเพาะ ประมาณ 0.56 น้ำหนัก/ปริมาตร ค่าความแข็ง (Hardness) 4,900 นิวตัน

หมูหลุมดินชีวภาพ

ถ้าเป็นเมื่อสี่ห้าปีก่อน เมื่อเอ่ยถึงหมูหลุมคงมีคนน้อยคนมากที่รู้จัก คนที่ได้ยินส่วนใหญ่คงจะตั้งคำถามว่าหมูอยู่ในหลุมได้ด้วยหรือ แต่มาถึงวันนี้คนที่สนใจข่าวสารทางการเกษตรส่วนใหญ่คงพอจะคุ้นชื่อแม้ว่าบางคนจะไม่ทราบรายละเอียด เพราะเรื่องนี้มีการประชาสัมพันธ์ผ่านสื่อต่างๆ อยู่บ่อยครั้งมาก อย่างไรก็ตามคงมีคนไม่มากนักที่ทราบรายละเอียดอย่างลึกซึ้งเกี่ยวกับเรื่องนี้ เราชาวสถานีฟาร์มฝึกนักศึกษา คณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ซึ่งเป็นหน่วยงานที่ได้ทำการศึกษาเกี่ยวกับเรื่องนี้มาพอสมควร และยังได้รับมอบหมายจากศูนย์ปฏิบัติการต่อสู้เพื่อเอาชนะความยากจนอำเภอวังสะพุงจังหวัดเลยให้เป็นหน่วยงานที่ติดตามดูแลเกษตรกรที่ได้รับการส่งเสริมให้มีการเลี้ยงหมูหลุม จึงขอถ่ายทอดประสบการณ์จากการปฏิบัติงานให้ท่านที่สนใจได้รับทราบ ท่านที่สนใจต้องการรายละเอียดเพิ่มเติมหรือต้องการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ก็ขอให้ติดต่อกับทางเราได้โดยตรง

การดักกุ้งฝอยในแหล่งน้ำธรรมชาติ (จากคลิปยูทูปสู่ภาคสนาม)

ภูมิปัญญาชาวไทยในการทำไซดักกุ้งฝอยที่ผมได้ไปดูมาจากคลิปต่างๆ บนยูทูปนั้นบอกได้เลยว่ามีการดัดแปลงมาจากของเหลือใช้นี้เอง ของเหลือใช้ที่ว่าก็คือขวดน้ำอัดลมพลาสติก  เพียงแค่นำมาตัดเป็นสองท่อนแล้วกลับท่อนหัวด้านบนสวมกลับลงไปอีกท่อน เจาะรูระบายน้ำ เสียบด้วยไม้หรือมัดด้วยเชือกแล้วแต่ความถนัดหรือพื้นที่ในการดักนั้นๆ และหลังจากนั้นก็ใส่เยื่อล่อจำพวก อาหารปลา ข้าวเหนียวหรือกะปิปั้นเป็นก้อนๆ ห่อผ้าบางๆ ก็ได้ สอดใส่ในตัวไซ แล้วนำไปใส่วางไว้ให้จมน้ำริมฝั่งแม่น้ำหรือเสียบก็ได้ในกรณีที่น้ำไม่ลึกจนเกินไป แล้วทิ้งไว้ 1 คืน ตอนเช้ามาเก็บไซจะพบว่า มีกุ้งฝอยจำนวนมากเข้าไปอยู่ในไซ สามารถนำกุ้งฝอยมาทำเป็นอาหารหรือถ้าทำไซดักกุ้งฝอยหลายๆ อัน สามารถดักกุ้งฝอยเพื่อจำหน่ายในชุมชนได้เลย

ปราชญ์เกษตรขุมกำลังฟื้นประเทศ ตอนที่ 1 พ่อเลี่ยมและลุงอ้วน

หากทิศทางของโลกมันจะย้อนกลับเข้าสู่ยุคขาดแคนทรัพยากรเข้าซักวันหนึ่ง  ไม่ว่าจะเป็นอาหารการกิน ผลหมากรากไม้ อากาศดีๆ เราๆ ท่านๆ คงเดือดร้อนกันน่าดูและคงไม่ใช่แค่ประเทศไทยเท่านั้นที่ได้รับผลกระทบ และที่สำคัญประเทศไทยนั้นเป็นประเทศผู้ผลิตอาหารให้โลกที่ติดอันดับต้นๆ ของโลก สิ่งที่ผมหวั่นวิตกก็คือหากเราไม่ถือดุลความได้เปรียบนี้ไว้ดีๆ เอาแต่จะคิดมีตังค์ หากวันหนึ่งตังค์มีค่าน้อยกว่าอาหารขึ้นมาเราคงยุ่งหากเราตกหลุ่มเสียเปรียบต่างชาติไปหมดแล้ว ในช่วงหลายๆ มานี้ผมเริ่มอุ่นใจขึ้นมามากเพราะได้มีการโปรโมทคนกลุ่มหนึ่งที่ผมถือว่าเป็นกำลังสำคัญที่จะฟื้นฟูเกษตรกรรมที่ถูกหลักให้กลับคืนสู่วิถีชีวิตของคนไทย กลุ่มคนเหล่านั้นคือเกษตรกรที่ดำเนินชีวิตเกษตรแบบวิถีพอเพียงตามรอยคำสอนของพ่อหลวงของปวงชนชาวไทย

การเพาะเห็ดตับเต่าแบบยั่งยืน

เห็ดตับเต่า เกิดขึ้นตามธรรมชาติ ลักษณะดอกค่อนข้างใหญ่ หมวกเห็ดมนทรงกระทะคว่ำ ผิวมัน เนื้อแข็ง ดอกสีน้ำตาลเข็ม ด้านล่างหมวกมีสปอร์กลมเล็ก ๆ สีเหลือง ก้านหมวกอวบใหญ่ ยาว 4 - 8 ซม. เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 3 - 4 ซม. โคนก้านหมวกโป่งเป็นกระเปาะ ขยายพันธุ์ด้วยสปอร์ เมื่อผ่าดูเนื้อในเห็ดถูกอากาศจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำเงินอมเขียวเห็ดตับเต่าเกิดขึ้นตามธรรมชาติ ชาวภาคเหนือและภาคอีสานจะนิยมรับประทานกันมาก มีความต้องการของตลาดสูง ปรุงเป็นอาหารได้หลากหลายเมนู จะมีพ่อค้าคนกลางเข้ามารับซื้อให้ราคาสูงมีการซื้อ – ขาย ถึงกิโลกรัมละ 80 -120 บาท ทางภาคเหนือเรียกว่า “เห็ดห้า” เนื่องจากมักเจอเห็ดตับเต่าอยู่ใต้ต้นหว้า(ต้นห้า) ทางภาคอีสานเรียกว่า“เห็ดผึ้ง” หรือ “เห็ดเผิ่ง” เพราะเมื่อนำเห็ดตับเต่าไปประกอบอาหาร สีของน้ำแกงจะเหมือนสีน้ำผึ้ง

การเพาะเลี้ยงไส้เดือนดิน

การเพาะเลี้ยงไส้เดือนดิน (Vermiculture) เป็นการประยุกต์ใช้ประโยชน์จากไส้เดือนดิน โดยเฉพาะผลผลิตที่ได้คือปุ๋ยหมักมูลไส้เดือน (vermicomposting) เป็นการนาวัสดุกลับมาใช้ใหม่หรือเป็นการจัดการทาให้สภาพแวดล้อมในระบบนิเวศเพื่อก้าวไปสู่ความเป็นเกษตรกรรมที่ยั่งยืน การใช้ไส้เดือนเป็นตัวหลักในการจัดการเศษของเสียเพื่อเปลี่ยนให้เป็นวัสดุที่ มีสารอาหารพืชสูงและพร้อมที่จะเป็นประโยชน์ต่อพืช โดยใส่ลงในพื้นที่การเกษตรเพื่อเป็นการปรับปรุงโครงสร้างของดินให้มีความอุดมสมบูรณ์ หรือเพื่อเป็นการเพิ่มคุณค่าทางการค้าเป็นวัสดุในการปลูกไม้ดอกไม้กระถางหรือเป็นวัสดุสาหรับปลูกพืชอื่นๆอย่างหลากหลาย

บ้านดิน..ปั้นฝัน ปั้นดินให้เป็นบ้าน

บ้านหนึ่งหลัง ต้องตัดต้นไม้ที่มีอายุครึ่งค่อนชีวิตของคน หรือระเบิดภูเขาหิน เพื่อนำมาสร้าง ป่าไม้หรือภูเขาหินเหล่านี้ คงไม่มีโอกาสที่จะกลับมาเป็นแบบเดิมได้อีกต่อไป หนึ่งหลังที่ทำ สิบหลัง ร้อยหลัง ที่สร้างขึ้นทำให้ป่าเขาและธรรมชาติที่มีอยู่น้อยแล้ว คงต้องหมดไป บ้านปกติหนึ่งหลัง มีอายุประมาณ 50 ปี ปูนจะเริ่มร่อน ตามกฏหมายต้องรื้อทิ้ง แต่บ้านดินที่จังหวัดอุบลราชธานี เป็นห้องแถว ที่ชาวจีนล่องตามน้ำโขง มาค้าขายและได้สร้างขึ้น ปัจจุบันมีอายุเกือบ 100 ปีแล้ว ถึงแม้ไม้ที่เป็นองค์ประกอบจะผุกร่อนไป แต่ในส่วนของดินก็ยังคงอยู่ ไม่เสื่อมสลาย บ้านดินจึงเป็นบ้านที่มีความคงทนแข็งแรง คุณภาพ เทียบเท่า หรือดีกว่าบ้านปกติ

ทำธุรกิจยังต้องใช้ระบบ ทำการเกษตรก็ต้องมีระบบ

การทำเกษตรให้เป็นระบบ หรือจะเป็นการทำอะไรก็ตาม หากคิดให้เป็นธุรกิจคือ ต้องมีผลกำไร จะต้องคิดทำให้เป็นระบบ มีการศึกษา ค้นคว้า เปรียบเทียบ ทดลอง และมีข้อสรุปเพื่อเป็นแนวทางและเป็นการวางแผนการดำเนินงานให้ไปในทิศทางเดียวกัน เพื่อให้ได้เป้าหมายตรงหรือใกล้เคียงกับแบบที่ได้วางเอาไว้

การสกัดน้ำมันมะพร้าวบริสุทธิ์ (Virgin Coconut Oil) ด้วยวิธีการหมัก

น้ำมันมะพร้าวบริสุทธิ์ 100% โดยวิธีหมักแบบธรรมชาติตั้งวางไว้ในบ้านอุณภูมิปกติทุกขั้นตอนการทำต้องสะอาดทุกอย่างถ้าไม่สะอาดไม่ได้น้ำมันมะพร้าวบริสุทธิ์สกัด 100% การใช้มะพร้าวต้องแก่แบบสมบูรณ์ ไม่งอก ไม่ใกล้เสีย เวลาซื้อจากตลาดบอกแม่ค้าเลือกมะพร้าวที่ไม่งอก ไม่ใกล้เสีย ให้ด้วยถ้าไม่บอกแม่ค้าจะรวมมาพอมาทำสกัดเย็นจะไม่เป็นน้ำมัน หากเจอกรณีที่ไม่เป็นน้ำมันก็นำหัวกะทิลงเคี่ยวสกัดร้อน สาเหตุที่หมักแล้วไม่ได้น้ำมันเพราะ กะทิหรือเนื้อมะพร้าวมีสิ่งเจือปน ไม่สะอาด มะพร้าวไม่แก่ และอากาศเย็นแต่หากบ้านไหนมีมะพร้าวเองก็เลือกที่แก่และสมบูรณ์ได้ จากแม่ค้าก็น่าจะบอกเขาได้ว่าเราจะมาทำน้ำมันนะช่วยคัดเลือกให้ด้วยอีกหน่อยได้ซื้อประจำกันตลอด หากเป็นไปได้ช่วยสอนให้แม่ค้าทำน้ำมันขายด้วยยิ่งดี

การทำน้ำมันไบโอดีเซล

ไบโอดีเซล (อังกฤษ: Biodiesel) เป็นเชื้อเพลิงดีเซลที่ผลิตจากแหล่งทรัพยากรหมุนเวียน เช่น น้ำมันพืช ไขมันสัตว์ หรือสาหร่าย ไบโอดีเซลเป็นเชื้อเพลิงดีเซลทางเลือก นอกเหนือจากดีเซลที่ผลิตจากปิโตรเลียม โดยมีคุณสมบัติการเผาไหม้ เหมือนกับดีเซลจากปิโตรเลียมมาก และสามารถใช้ทดแทนกันได้

การทำเกษตร 1 ไร่ เก็บกินเก็บขายได้ทั้งปี

การเกษตรนั้นหากเราตั้งใจและมีอุดมการณ์ที่จะทำกันจริงๆ ก็สามารถที่จะหาแนวทางที่เหมาะกับสถานการณ์ของตัวเราได้  และที่สำคัญต้องค้นคว้าหาความรู้ที่เกี่ยวกับการเกษตรในแนวที่ถูกต้องนั้นๆ ด้วย นำความรู้ดังกล่าวมาปฏิบัติจริงให้เกิดประสบการณ์และสั่งสมเรื่อยๆ จนทำให้เราสามารถตอบโจทย์ปัญหาของตนเองได้ทุกสถานการณ์หลังจากกิจกรรมอยู่ระหว่างการดำเนินงานและเจอกับปัญหา  สิ่งสำคัญที่จะทำให้เราผ่านวิกฤตแต่ละรอบได้นั้นคืออุดมการณ์และกัลนมิตรในกลุ่มเดียวกัน

การทำผงปรุงรส หรือผงนัวใช้เองจากสมุนไพร

การทำผงปรุงรสเพื่อเพิ่มรสชาติให้กับอาหาร แต่ผงปรุงรสที่มีจำหน่ายตามท้องตลาดโดยทั่วไปนั้น เราต่างก็ทราบกันโดยทั่วกันว่ามันคือ สารเคมีชนิดหนึ่งที่หากรับประทานต่อเนื่องเป็นเวลานานอาจส่งผลเสียต่อร่างกายได้ แต่หากผลิตจากผักและพืชสมุนไพรพื้นบ้านซึ่งสามารถเป็นทางเลือกสำหรับผู้บริโภค (ผงปรุงรสสำหรับ ต้ม แกง แจ่ว หมัก ย่าง และส้มตำ)

เกษตรยั่งยืนตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง

ตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ชี้ให้เห็นถึงแนวทางการดำเนินชีวิตและปฏิบัติตัวของประชาชนในทุกระดับ ตั้งแต่ระดับครอบครัว ชุมชน จนถึงระดับรัฐ ทั้งในการพัฒนาและบริหารประเทศให้ดำเนินไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจเพื่อให้ทันต่อยุคโลกาภิวัฒน์ ความพอเพียงตามแนวปรัชญาจึงเป็นจุดสำคัญที่ทำให้คนในสังคมได้ปรับเปลี่ยนวิถีการดำเนินชีวิตไปในทิศทางที่ดีขึ้น และในขณะเดียวกันก็จะต้องสร้างพื้นฐานจิตใจให้มีสำนึกในความซื่อสัตย์สุจริต รวมถึงความรอบรู้ที่จะดำเนินชีวิตด้วยความอดทน ความเพียร มีสติรอบคอบ เพื่อให้สมดุลและพร้อมต่อการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ทั้งด้านวัตถุ สังคม และสิ่งแวดล้อมจากโลกภายนอกได้เป็นอย่างดี

การทำแก๊สชีวภาพ

แก๊สชีวภาพนั้นเป็นพลังงานทดแทนที่สะอาด เป็น  มิตรต่อสิ่งแวดล้อมและซ่วยลดการพึ่งพาการใช้เชื้อเพลิง ปิโตรเลียมได้ วัตถุดิบที่ใช้ในการผลิตแก๊สชีวภาพได้แก่เศษอาหารเหลือทิ้งหรือมูลสัตว์ โครงการแก๊สชีวภาพนั้นมีความน่าสนใจและสามารถดึงดูดให้เราๆ ท่านๆ เกิดการศึกษาเชิงปฏิบัติซึ่งมีเนื้อหาที่สำคัญทางวิชาการอาทิคือ เคมีในชีวิตประจำวัน  โดยการศึกษาวิธีการวัดค่า pH ในกระบวนการผลิตแก๊สชีวภาพ การลงทุนทำแก๊สชีวภาพขนาดเล็กนั้นคุ้มค่าเนื่องจากประโยชน์ของโครงการแก๊สชีวภาพนั้นมีมากมายดังต่อไปนี้

การทำอาหารปลา อาหารกบ อาหารไก่และเป็ด

อาหารเป็นหนึ่งในปัจจัยสี่เพื่อการดำรงชีพ เป็นแหล่งพลังงาน การเจริญเติบโต และการสืบเผ่าพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตในโลกนี้ สัตว์ก็เช่นเดียวกับสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ต้องการอาหารเพื่อการเจริญเติบโต แพร่ขยายพันธุ์ เพื่อให้ชีวิตคงอยู่ อาหารสัตว์จึงเป็นปัจจัยที่สำคัญยิ่งต่อการเลี้ยงสัตว์โดยเป็นปัจจัยพื้นฐานของการผลิต และการควบคุมต้นทุนการผลิต ถ้าอาหารสัตว์มีคุณภาพดีราคาต่ำ เกษตรกรจะได้รับผลผลิตสัตว์ดี มีกำไร การสร้างสูตรอาหารได้เองช่วยให้เกษตรกรประหยัดค่าใช้จ่าย ใช้วัสดุในท้องถิ่น ได้อาหารราคาถูก มีโภชนาการดี สารอาหารครบถ้วน ทำให้สัตว์เจริญเติบโตดี มีสุขภาพสมบูรณ์ และได้ผลผลิตสูง

การผลิตถ่านอัดแท่ง

การผลิตถ่านอัดแท่งเป็นการจัดการวัสดุเหลือใช้จากภาคการเกษตร เช่น เศษกิ่งไม้จากการตัดแต่งไม้ผล ไม้เนื้ออ่อนอื่นๆ ที่ไม่สามารถผลิตถ่านคุณภาพดีได้ รวมถึง ซากพืชหรือวัสดุเหลือใช้ภายหลังการเก็บเกี่ยวเช่น ซังข้าวโพด เหง้ามันสำปะหลังฯ หรือเศษถ่านที่ไม่สามารถหุงต้มได้ โดยนำมาปรับปรุงคุณภาพให้เหมาะกับการใช้งานภายในครัวเรือน

การแปรขยะพลาสติกให้เป็นน้ำมันและก๊าซหุงต้มด้วยเตาใบโอชา

เตาใบโอชา เป็นเตาสองชั้น ชั้นนอกเป็นการเผาฟืนหรือไม้ หรือเศษวัสดุในที่จำกัดอากาศ เมื่อเชื้อเพลิงติดไฟความร้อนที่เกิดขึ้นจะทำให้เตาชั้นในที่บรรจุวัตถุดิบได้รับความร้อนภายใต้สภาพไร้อากาศ เรียกว่า กระบวนการไพโรไลซีส องค์ประกอบภายในวัตถุดิบบางอย่างสลายเป็นก๊าซพ่นออกมา เมื่อปะทะกับเปลวไฟภายนอกของเตาชั้นนอก เป็นการเพิ่มปฏิกิริยาการเผาไหม้ทำให้มีความร้อนสูงขึ้นกว่าเดิมหลายเท่าผนวกกับความรู้จากขบวนการแตกสลายเป็นการสลายโมเลกุลใหญ่ให้เป็นโมเลกุลเล็ก ภายใต้ความร้อนสูงแบบมีตัวเร่ง จะได้น้ำมันดีเซล น้ำมันก๊าด น้ำมันเบนซิน และก๊าซปิโตรเลียม

การจัดการน้ำเพื่อการเกษตร

ความสำคัญของน้ำในการปลูกพืช : ในร่างกายของคน สัตว์ หรือพืช ต่างมีน้ำเป็นส่วนประกอบที่สำคัญ คน สัตว์ พืชต่างก็ต้องการน้ำคนและสัตว์ใช้น้ำในการดื่มกิน ใช้อาบเพื่อลดอุณหภูมิในร่างกายและชำระสิ่งสกปรกออก ส่วนพืชก็ต้องการน้ำมาละลายธาตุอาหาร บำรุงลำต้น ดอก ใบ เพื่อการเจริญเติบโตและการสืบพันธุ์

การใช้น้ำหมักชีวภาพ

การใช้น้ำหมักชีวภาพปริมาณ 1 ต่อ 500 ส่วน ราดลงทั้งในน้ำทิ้งจากครัวเรือน ตลาดสด ฟาร์มสัตว์ หรือโรงงานอุตสาหกรรม เพื่อให้จุลินทรีย์ย่อยสลายอินทรีย์สารในแหล่งน้ำ รวมทั้งน้ำหมักชีวภาพยังสามารถนำไปใช้ได้ในการปรับสภาพน้ำในบ่อประมงทั้งบ่อเลี้ยงปลาและกุ้งได้เป็นอย่างดี

ป่า 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง

เป็นแนวคิดของการผสมผสานการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรป่าไม้ ควบคู่กันไปกับการพัฒนาด้านเศรษฐกิจและสังคม โดยส่งเสริมให้ชาวบ้านได้ตระหนักและเห็นคุณค่าจากป่าไม้ที่ปลูกโดยจำแนกตามการใช้ประโยชน์ดังนี้

การตอนกิ่ง ไม้ผล ไม้ยืนต้น ไม้ประดับ

การตอนกิ่ง เป็นวิธีการขยายพันธุ์พืชที่ใช้กันมานาน และเป็นที่รู้จักกันดีในหมู่ชาวสวนทั่วๆ ไป วิธีการตอนกิ่งที่เราใช้กันอยู่ทุกวันนี้ เป็นวิธีการที่ได้นำมาจากประเทศจีน แต่ได้ดัดแปลงไปบ้าง เพื่อความสะดวกในการปฏิบัติ ในยุโรป และอเมริกา ก็มีวิธีขยายพันธุ์พืชด้วยการตอนกิ่งเช่นเดียวกัน แต่วิธีการในการตอนกิ่งผิดไปจากวิธีที่รู้จักกันดีในบ้านเรา และเรามักเรียกวิธีการตอนกิ่งแบบยุโรปว่า "การตอนทับกิ่ง" ในที่นี้จะขอกล่าวเฉพาะการตอนกิ่งแบบชาวจีน หรือการตอนกิ่งแบบตอนหุ้มกิ่ง ซึ่งมีวิธีการตอนหุ้มกิ่งหลายแบบ

การเกษตรสมดุล

เกษตรสมดุลและการพึ่งพาตนเอง คือ การจัดการความรู้และทรัพยากรบนพื้นฐานของความสมดุลระหว่าง คน พืช สัตว์ โดยได้นำศาสตร์พระราชามาดำเนินงานในการทำการเกษตร ดังนี้

การเกษตร “5 ไร่ 1 ล้าน”

เป็นแนวทางการทำการเกษตรที่เน้นการผลิตเพื่อการพึ่งพาตนเองให้พออยู่ พอกิน พอใช้ ก่อนเป็นพื้นฐาน ส่วนที่เหลือจึงทำบุญ แบ่งปัน เก็บสำรอง แลกเปลี่ยน แล้วจึงขายสร้างรายได้ให้ครัวเรือนซึ่งถือได้ว่าเป็นการทำการเกษตรตามแนวทฤษฎีใหม่ขั้นที่ 1 (ขั้นพื้นฐาน) และอยู่บนพื้นฐานของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ทั้งนี้ มีการวางแผนการผลิตของตนเองทั้งด้านเกษตร และประมง (ด้านปศุสัตว์อยู่ในระหว่างเตรียมวางแผนเลี้ยงหมู) เพื่อบริหารจัดการทรัพยากรภายในฟาร์มให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด โดยมีแนวความคิดที่ใช้ในการวางแผนการผลิตในพื้นที่ 5 ไร่ มาจากแนวคิดการทำการเกษตรตามแนวทฤษฎีใหม่ ขั้นที่ 1 ซึ่งเป็นขั้นพื้นฐานที่มุ่งเน้นให้เกษตรกร รายย่อย ซึ่งมีที่ดินทำกินจำนวนน้อย มีการผลิตแบบพอเพียงให้ตนเองพออยู่ พอกิน พอใช้ก่อนเป็นพื้นฐาน เน้นการพึ่งตนเองแบบค่อยเป็นค่อยไป ด้วยการจัดการทรัพยากรดินและน้ำให้เหมาะสมกับพื้นที่ทำการเกษตรของเกษตรกร รวมทั้ง ยังใช้แนวความคิดในเรื่องของ “ป่า 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง” ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ซึ่งเป็นแนวคิดของการผสมผสานการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรป่าไม้ควบคู่ไปกับความต้องการด้านเศรษฐกิจและสังคมของประชาชน มาเป็นแนวทางในการวางแผนการผลิตในการปลูกพืชในพื้นที่ 5 ไร่ เพื่อให้สามารถตอบสนองความต้องการในการบริโภคอุปโภค (พออยู่ พอกิน พอใช้) ไปพร้อมกับการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรป่าไม้ ซึ่งสามารถช่วยอนุรักษ์ดินและต้นน้ำลำธาร ฟื้นฟูระบบนิเวศ และบรรเทาปัญหาภาวะโลกร้อน

วนเกษตร

วนเกษตรเป็นปรัชญาชีวิตในการทำการเกษตรอย่างยั่งยืนบนพื้นฐานการใช้ดินอย่างเป็นประโยชน์มีการจัดระบบนิเวศให้เกิดความสมดุลขึ้นในธรรมชาติ รูปแบบการทำวนเกษตรเป็นรูปแบบความสัมพันธ์ของการอยู่ร่วมกันอย่างยั่งยืนระหว่างการใช้ที่ดินเพื่อทำการเกษตรและพื้นที่ป่าไม้ โดยการทำการเกษตรและการเลี้ยงสัตว์จะต้องเกื้อกูลและเหมาะสมกับระบบนิเวศป่าไม้ในท้องถิ่น

การเกษตรอินทรีย์ในระบบเกษตรกรรมยั่งยืน

ชุมชนเกษตรกรรมยั่งยืน หมายถึง กลุ่มเกษตรกรและผู้บริโภคที่เป็นสมาชิกของชุมชนมีความสัมพันธ์และความร่วมมือที่ดีต่อกัน มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ควบคุม ตรวจสอบ ช่วยเหลือเกื้อกูลกันและกัน มีความสามารถที่จะดำเนินการให้ได้มาซึ่งอาหารปลอดภัยบริโภค สภาพสังคมที่เป็นธรรมสิ่งแวดล้อมที่ดี และการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจที่ยั่งยืน

เกษตรประณีต

การทำการเกษตรประณีต (1 ไร่แก้จน) คือ การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรในพื้นที่ 1 ไร่ ให้เกิดความคุ้มค่าสูงสุดโดยผู้ทำจะต้องยึดหลักในเรื่องของการออมน้ำ ออมดิน ออมต้นไม้ ออมสัตว์ ซึ่งปัจจัยเหล่านี้จะช่วยให้การทำ 1 ไร่แก้จนมีความยั่งยืนและเกิดการเชื่อมโยงเป็นระบบนิเวศน์ที่เกื้อกูลต่อกันประกอบด้วยปัจจัยพื้นฐานดังนี้

การทำเกษตรธาตุ 4

เกษตรธาตุ 4 คือ คน, พืช, สัตว์ มีธาตุทั้ง 4 คือ น้ำ ดิน ลม ไฟ มากน้อยต่างกัน การทำเกษตรธาตุ 4 จะต้องมีความรู้เรื่องธาตุและสามารถแยกแยะความเหมาะสมของพืชที่จะนำมาปลูกในหลุมเดียวกันและดำเนินชีวิตตามหลักศาสนา

แนวคิดการรวมกลุ่มตามแนวการพัฒนาการเกษตรทฤษฎีใหม่ (กลุ่มส่งเสริมกสิกรรมไร้สารพิษวังน้ำเขียว)

กลุ่มส่งเสริมกสิกรรมไร้สารพิษวังน้ำเขียวเป็นกลุ่มเกษตรกรที่รวมตัวกันภายหลังที่ประสบปัญหาวิกฤตทางเศรษฐกิจในการทำการเกษตรเชิงเดี่ยว การบุกรุกทำลายป่าและสิ่งแวดล้อม และการใช้สารเคมีทางการเกษตรที่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตทั้งกับผู้ผลิตและผู้บริโภค กลุ่มได้ก่อตั้งเมื่อวันที่ 27 มกราคม พ.ศ.2543 ประกอบด้วยสมาชิกกลุ่มจำนวน 37 คน ปัจจุบันมีสมาชิกรวมทั้งสิ้น 600 คนจาก 32 หมู่บ้าน ในเขตอำเภอวังน้ำเขียว โดยกลุ่มดังกล่าวได้รับพระมหากรุณาโปรดเกล้าฯ จากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ให้รับไว้ในโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริและได้จดทะเบียนจัดตั้งเป็นกลุ่มสหกรณ์การเกษตร และสถานที่การฝึกอบรมรวมทั้งมีการสาธิตกิจกรรมการเพาะปลูกทางการเกษตรโดยไม่พึ่งพาสารเคมี ตลอดจนการดำเนินชีวิตตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงให้แก่เกษตรกรและผู้สนใจทั่วไป ปัจจุบันใช้ชื่อว่า “ศูนย์ศึกษาการพัฒนาของชาวบ้าน โครงการส่งเสริมกสิกรรมไร้สารพิษ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ” โดยศูนย์ได้น้อมนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเป็นพื้นฐานหลักการพัฒนาการเกษตรตามแนวทฤษฎีใหม่ 3 ขั้นตอนตามลำดับดังนี้

การเพาะเลี้ยงกบ

การเพาะเลี้ยงกบ

ปัจจุบันการเลี้ยงกบนาเป็นอาชีพที่ได้รับความสนใจจากเกษตรกรอย่างมาก   ทั้งนี้เพราะกบเป็นสัตว์ที่เลี้ยงง่าย  ใช้เวลาเลี้ยงน้อยและได้รับความนิยมบริโภคสูงมาก  ซึ่งในขณะนี้มีตลาดต่างประเทศต้องการสินค้ากบเปิดกว้างมาก  กบนาที่เป็นผลผลิตของเกษตรกรเมืองไทยจึงมีโอกาสส่ง

การเลี้ยงจิ้งหรีดเพื่อยังชีพ

การเลี้ยงจิ้งหรีด

จิ้งหรีด เป็นแมลงที่สามารถพบได้โดยทั่วไปตามธรรมชาติ โดยเฉพาะเจ้าจิ้งหรีดแดงทองลาย (จิ้งหรีดสะดิ้ง) มีขนาดประมาณ 4.85 x 1 ซม. และมีสีเหลืองปนน้ำตาล มักชอบกระโดด กินพืชต่างๆ เป็นอาหาร ปัจจุบันนี้คนนิยมเลี้ยงไว้เพื่อบริโภคโดยการทอดคั่ว,แกง,ห่อหมกและยำ ทั้งนี้จิ้งหรีดมีสารอาหารโปรตีนสูงและปลอดสารพิษ อีกทั้งจิ้งหรีดยังสามารถช่วยแก้ไขปัญหาขาดสารอาหารได้ด้วย ถึงกระนั้นจิ้งหรีดก็เลี้ยงง่ายและขยายพันธุ์เร็ว จิ้งหรีดสามารถให้ผลผลิตสูงเชื่อว่าเหมาะที่เกษตรกรจะนำมาเลี้ยงเป็นอาชีพเสริมหรือยังชีพได้ เกษตรกรสามารถใช้เวลาว่างจากการเพาะปลูกเพื่อมาดูแลจิ้งหรีดได้ภายในเวลา 1 ปี และสามารถจะเลี้ยงจิ้งหรีดได้ถึง 5 รุ่น จิ้งหรีดที่พบและรู้จักในประเทศไทย มี 4 ชนิด คือ

การปลูกผักไฮโดรโปนิกส์

การปลูกผักไฮโดรโปนิกส์ เป็นการปลูกผักที่สามารถควบคุมกระบวนการผลิตได้ สามารถลดการใช้สารเคมีทางการเกษตร ส่งผลให้ได้ผลผลิตผักที่มีคุณภาพและยังเป็นการผลิตผักที่สามารถทำได้ในสภาพพื้นที่ที่ไม่เหมาะสม สำหรับการทำการเกษตร การปลูกผักไฮโดรโปนิกส์ สามารถปลูกเพื่อบริโภคภายในครัวเรือนและปลูกเพื่อเป็นการค้า

ปลาแห้ง-แตงโม อาหารสูตรโบราณที่น่าลอง

ปลาแห้ง-แตงโม ใช้ปลาช่อนตากแห้งไม่ใช่ปลาช่อนแดดเดียวที่นิยมขายกันทั่วไปในปัจจุบันนี้  เมื่อย่างเสร็จแกะเนื้อปลามาตำให้ฟูและควรใช้น้ำตาลเม็ดเล็ก หอมแดงที่เจียวต้องหั่นบาง ทอดให้กรอบเหลืองเป็นสีทองทั่วกันจึงจะดูสวยน่ากิน  ปลาแห้งนี้เป็นชนิดเดียวที่กินกับหน้าข้าวเหนียวมูน

การเลี้ยงไก่งวง

การเลี้ยงไก่งวงในประเทศโทยเริ่มได้ความนิยมและเลี้ยงกันมากในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคเหนือเกษตรกรหลายพื้นที่เริ่มหันมาเลี้ยงไก่งวงด้วยมีตลาดรองรับเพิ่มขึ้น อีกทั้งมีชุมชนชาวคริสต์อาศัยค่อนข้างมากในทางโภชนาการเนื้อไก่งวงมีแคลเซียมสูง มีแคลอรี่ต่่ากว่าไก่ธรรมดาทั่วไปและมีไขมันอิ่มตัวน้อยกว่าเนื้อสัตว์อื่น ๆ นอกจากนี้ยังมีโปรตีนที่สูงกว่าเนื้อไก่เนื้อวัวหรือเนื้อหมูและมีกรดอะมิโนที่จ่าเป็นต่อการสร้างโปรตีนที่สมบูรณ์ของร่างกาย

ฮอร์โมนน้ำพ่อและน้ำแม่ (น้ำหมักชีวภาพ)

ฮอร์โมนหรือนํ้าหมักชีวภาพ คือ น้ำหมักที่ได้จากการหมักเศษซากพืช ซากสัตว์ หรือสารอินทรีย์ชนิดต่างๆ ที่หาได้ในท้องถิ่นด้วยจุลินทรีย์จำเพาะ ซึ่งอาจหมักร่วมกับกากน้ำตาลหรือน้ำตาลทรายแดง

การทำน้ำสกัดชีวภาพ สูตรเร่งดอก

น้ำหมักชีวภาพ หรือ น้ำสกัดชีวภาพ หรือ ปุ๋ยน้ำจุลินทรีย์ ตามแต่จะเรียก เป็นสารละลายเข้มข้นที่ได้จากการหมักเศษพืช หรือสัตว์ กับสารที่ให้ความหวาน จนถูกย่อยสลายโดยจุลินทรีย์ ซึ่งเมื่อผ่านกระบวนการแล้วจะได้สารละลายเข้มข้นสีน้ำตาล ประกอบไปด้วยจุลินทรีย์ และสารอินทรีย์หลายชนิด

การทำถ่านจากมูลโคพลังงานทดแทน

ในชุมชนได้มีเกษตรกรเลี้ยงโคและกระบือเป็นจำนวนมาก จึงมีการรวมกลุ่มเกษตรกรเพื่อคิดค้นหาวิธีการทำถ่านเพื่อเป็นพลังงานทดแทน รวมถึงการทดสอบค่าพลังงานความร้อนเปรียบเทียบกับถ่านที่ทำจากไม้ ดังรายละเอียดต่อไปนี้

การปลูกกล้วยตีกลับ

วิธีการปลูกพืชตีกลับ หรือพืชกลับหัว

การปลูกพืชแบบนี้คือการนำลำต้นที่เป็นต้นพันธุ์ หรือกิ่งพันธุ์ มาตัดให้ได้ความยาวที่เหมาะสม (เพื่อให้ธาตุอาหารที่อยู่ในลำต้นเก่า เพียงพอต่อการเจริญเติบโตของยอดอ่อนใหม่) ขึ้นอยู่กับชนิดสายพันธุ์ด้วย เช่น พืชที่มีการเจริญเติบโตไว สามารถใช้กิ่งหรือลำต้นที่ไม่ยาวมากนักได้ ต่างกับพืชที่ใช้เวลาในการเจริญเติบโตช้า ต้องใช้กิ่งหรือต้นพันธุ์ที่ค่อนข้างยาว เนื่องจากหากสารอาหารถูกใช้ไปหมดแล้วส่วนที่โผล่พ้นดินจะเกิดการเน่าสลายไปในที่สุด นำกิ่งหรือลำต้นพันธุ์ที่ได้ จัดเตรียมฝังลงดินโดยนำส่วนที่เป็นปลายยอด ฝังลงดินที่เรียกว่า การปลูกพืชกลับหัว ขั้นตอนนี้คล้ายกับการปลูกพืชแบบปกติ แต่สลับกันที่นำส่วนที่เป็นด้านยอด ปักลงในดิน แทนที่จะเป็นการนำส่วนของด้านรากปกติ ปักลงในดิน

การเสริมรากไม้ผล

วัสดุ / อุปกรณ์

1. มีดคัตเตอร์
2. กรรไกรตัดแต่งกิ่ง
3. เทปใส
4. กิ่งไม้ที่เตรียมไว้ตอน

การปลูกผักหวานภูเขา

การปลูกผักหวานภูเขา

ผักหวานเป็นพืชที่เกิดขึ้นอยู่ในป่าเขาตามธรรมชาติ มีความอุดมสมบูรณ์ตามธรรมชาติทอดยอดตามฤดูกาล ลักษณะเด่นมีความทนทานต่อความแห้งแล้ง มีอายุยืน ผักหวานบางสายพันธุ์ยอดสีเขียว บางสายพันธุ์ยอดสีทอง มีรสชาติหวานมันเป็นพืชปลอดสารพิษ นำไปปรุงอาหารได้ การปลูกผักหวานสามารถขยายพันธุ์ได้โดยเมล็ด (เพาะเมล็ดต้นกล้า) การขุด รากและต้นและกิ่งตอน โดยผักหวานสามารถแบ่งเป็น 4 ประเภทดังนี้

การปลูกพืชผักในครัวเรือน

การปลูกพืชผักในครัวเรือน

ผักสวนครัว เป็นผักที่ปลูกไว้ในบริเวณบ้านหรือที่ว่างในชุมชน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อปลูกไว้บริโภคภายในครัวเรือนและทำให้ผู้ปลูกมีสุขภาพดีเนื่องจากได้รับประทานผักสดที่อุดมไปด้วยวิตามินและเกลือแร่ต่างๆ และมีความปลอดภัยจากสารเคมี และลดรายจ่ายในครัวเรือน

การเสียบกิ่งมะนาวบนตอมะขวิด

การเสียบกิ่งมะนาวบนตอมะขวิด

วัสดุ/อุปกรณ์

• มีดสำหรับติดตาหรือมีดคัตเตอร์
• กรรไกรตัดแต่งกิ่ง
• เชือกฟางหรือพลาสติกพันตา
• ถุงพลาสติกใสขนาด 4x5 นิ้ว
• กระดาษหนังสือพิมพ์หรือกระดาษเอ 4 ที่ใช้แล้ว
• ลวดเย็บกระดาษ
• ต้นตอมะขวิดที่มีลักษณะลำต้นแข็งแรง มีอายุประมาณ 1 ปี 6 เดือน
• ยอดมะนาวหรือกิ่งมะนาวพันธ์ุดี

การปลูกพืชผักสวนครัว

การปลูกพืชผักสวนครัว

การปลูกพืชผักสวนครัวมีความสำคัญเป็นอันดับแรกของชีวิตประจำวันเพราะใช้เป็นอาหารในครัวเรือนได้ดี ถ้าปลูกมากมีเหลือจำหน่ายได้และสามารถยึดเป็นอาชีพได้

การปลูกพืชผักสวนครัวมีหลักปฏิบัติ 5 ประการได้แก่ การเลือกเมล็ดพันธุ์ การเตรียมดินการปลูก การดูแลรักษา การเก็บผลผลิตและการจำหน่ายโดยมีรายละเอียด ดังนี้

การทำนาข้าวไร้สารพิษ

การทำนาข้าวไร้สารพิษ

ขั้นที่ 1 ย่อยฟางและตอซังให้เป็นปุ๋ย

หลังการเก็บเก่ยี วอย่าเผาฟาง ตอซัง หรือหญ้า (เพราะจะเป็นการทำลายหน้าดินและจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ในดิน) ปล่อยน้ำเข้านาให้ได้ระดับความลึกประมาณ 5-10 เซนติเมตร โดยใช้เอ็นไซม์ (ปุ๋ยน้ำหมักชีวภาพ) หยดไปกับน้ำในอัตราไร่ละ 1 ลิตร ปล่อยทิ้งไว้ประมาณ 3-7 วัน เอ็นไซม์จะกระตุ้นจุลินทรีย์ในดินให้ทำการย่อยฟางให้สลายตัว สังเกตได้โดยเมื่อหยิบฟางขึ้นดูจะพบว่าฟางเปื่อยยุ่ยกลายเป็นปุ๋ยอย่างดี นอกจากนี้การหมักฟางยังให้ประโยชน์อีกหลายประการ คือ