การตอนกิ่ง ไม้ผล ไม้ยืนต้น ไม้ประดับ

การตอนกิ่ง เป็นวิธีการขยายพันธุ์พืชที่ใช้กันมานาน และเป็นที่รู้จักกันดีในหมู่ชาวสวนทั่วๆ ไป วิธีการตอนกิ่งที่เราใช้กันอยู่ทุกวันนี้ เป็นวิธีการที่ได้นำมาจากประเทศจีน แต่ได้ดัดแปลงไปบ้าง เพื่อความสะดวกในการปฏิบัติ ในยุโรป และอเมริกา ก็มีวิธีขยายพันธุ์พืชด้วยการตอนกิ่งเช่นเดียวกัน แต่วิธีการในการตอนกิ่งผิดไปจากวิธีที่รู้จักกันดีในบ้านเรา และเรามักเรียกวิธีการตอนกิ่งแบบยุโรปว่า "การตอนทับกิ่ง" ในที่นี้จะขอกล่าวเฉพาะการตอนกิ่งแบบชาวจีน หรือการตอนกิ่งแบบตอนหุ้มกิ่ง ซึ่งมีวิธีการตอนหุ้มกิ่งหลายแบบ

หัวใจของการตอนกิ่ง

1. มีดที่มีคมและสะอาด
2. ปาดแผลให้เรียบ
3. ภายใน 1 นาทีต้องทำให้เสร็จ

วัสดุ / อุปกรณ์

1. กรรไกร
2. มีดคัตเตอร์
3. ขุยมะพร้าวบดละเอียดพร้อมภาชนะใส่
4. ถุงใส ขนาด 4x6 นิ้ว (สำหรับกิ่งเท่าดินสอ)
5. เชือกฟาง ยาว 50 เซนติเมตรโดยประมาณ จำนวน 2 เส้น
6. น้ำพร้อมภาชนะ

ไม้ผลมีอยู่ 2 กลุ่มใหญ่ ๆ

1. กลุ่มที่มีลูกดก : กลุ่มนี้เรียกว่า กลุ่มตัวเมีย
2. กลุ่มที่ไม่มีลูก : กลุ่มนี้เรียกว่า กลุ่มตัวผู้

กิ่งไม้แบ่งออกเป็น 3 กิ่งใหญ่ ๆ

1. กิ่งง่ามหรือเรียกว่ากิ่งเคล้าอีสาน คือกิ่งใหญ่กิ่งแรก ห้ามตัด
2. กิ่งกระโดง คือกิ่งที่งอกออกจากโคนต้นแทรกขึ้นตรงกลาง แม้มีความสวยงามแต่ไม่ติดลูก
3. กิ่งน้ำค้าง หรือกิ่งแขนงเล็ก ๆ

กิ่งไม้ที่ไม่ควรเลือกมีอยู่ 2 กลุ่มใหญ่ ๆ

1. กิ่งที่อยู่ในทรงพุ่มกลาง ๆ กิ่งประเภทนี้ไม่ค่อยมีลูก ถึงมีก็ไม่ดก
2. กิ่งที่คลุมดิน

กิ่งที่ควรเลือกไปเป็นแม่พันธุ์ มีอยู่ 2 กลุ่ม

1. กิ่งที่มีแนวตั้งตรง ไม่อ่อน ไม่แก่จนเกินไป
2. กิ่งที่อยู่บริเวณรอบนอกที่โดนแสงแดดมากที่สุดคือกิ่งนี้ไม่มีประโยชน์เขาจะดูดกินน้ำเลี้ยงจากต้นแม่เป็นที่หลบซ่อนตัวของแมลงต่าง ๆ ให้ลูกเล็กและไม่ดก ให้ตัดทิ้ง

การผสมขุยมะพร้าว

1. เอาภาชนะที่เตรียมมาใส่ขุยมะพร้าวตามต้องการ
2. นำน้ำที่เตรียมไว้มาผสมคลุกเคล้าให้เข้ากัน
3. ใช้มือจับขุยมะพร้าวที่คลุกเคล้ากันแล้วมาลองบีบแน่นๆ แล้วแบมือออก ดูว่าขุยมะพร้าวเกาะกันแน่นเป็นก้อนหรือไม่ ถ้าไม่เป็นก้อนให้เติมน้ำเข้าไปอีกแต่อย่าให้เปียกมาก แล้วลองบีบดูใหม่อีกครั้ง ขุยมะพร้าวต้องไม่แตกออกจากกันและต้องไม่มีน้ำไหลออกมา
4. นำถุงใสที่เตรียมไว้มาใส่ขุยมะพร้าวให้พอเหมาะไม่แน่นและไม่หลวมจนเกินไป ใช้มือบีบถุงประมาณ 2−3 ครั้งเพื่อทำการไล่ลมออกแล้วพับปากถุงเป็น 3 พับ แล้วเอามีดคัตเตอร์ผ่าตรงกลาง

วิธีควั่นกิ่งไม้

1. พอได้กิ่งไม้มาแล้วต้องดูยอดเป็นสีเขียวหั่นไม่ได้
2. ตรงก้านเป็นสีเขียวก็หั่นไม่ได้
3. ตรงผิวของกิ่งไม้จะเป็นสีน้ำตาลแก่ตรงนั้นหั่นได้เพราะผิวเหมือนแม่ของเขาแล้ว

การควั่นกิ่งไม้

1. ควั่นใต้ตาตุ่มหรือตากิ่ง ตาใบก็ได้
2. ควั่นรอบกิ่งให้เปลือกหลุดออก
3. แกะเปลือกออกแล้วเอาสันมีดขูดเบา ๆ ให้เนื้อเจริญออกหมด

การหุ้ม  นำถุงที่เตรียมไว้มาผ่าแบะออก แล้วหุ้มที่บริเวณที่ควั่นไว้

วิธีมัดเชือก

1. มัดข้างบนก่อน (เนาไว้ไม่ให้แน่นจนเกินไป)
2. มัดข้างล่างให้แน่นแล้วกลับไปมัดข้างบนให้แน่นจนหมุนไม่ได้

ปัญหาที่อาจจะพบคือ

1. น้ำระเหยออกจากขุยมะพร้าวแห้งก่อนออกราก
2. น้ำไหลเข้าเมื่อมีฝนตกเกิดการเน่าก่อนรากงอก

ข้อดี  ได้กินผล ไม่กลายพันธุ์

ข้อเสีย  ไม่มีรากแก้ว อาจโค่นล้มง่ายเมื่อเจอพายุฝนรุนแรง

ระยะเวลาออกราก

หลังจากตอนแล้วประมาณ 18 วัน จะออกรากระยะเวลาในการตัดกิ่งไปปลูกประมาณ 45−90 วัน หรือรากแก่เป็นสีน้ำตาลเหมือนผิวของลำต้นแม่ การปักชำตัดออกจากต้นเอาถุงยางออกตัดเชือกออกแล้วนำไปชำในถุงที่เตรียมไว้ อย่างน้อย 15 วัน แล้วสามารถนำไปปลูกได้

ที่มา : ศูนย์ฝึกอบรมเกษตรผสมผสานบ้านโนนรัง−บูรพา จังหวัดนครราชสีมา
กลับสู่หน้า "ไร่ชญาทิพ"